"Kimim ben? Hayatını, Türk irfanına adayan, münzevi ve mütecessis bir fikir işçisi. " Cemil Meriç

Eserlerine Genel Bakış

Bir Dünyanın Eşiğinde

- Bir dünya edebiyatı yazmayı tasarlayan Cemil Meriç, İran edebiyatıyla işe başlasa da daha sonra rotasını Hint edebiyatına çevirir.
- Dört yıllık yoğun bir çabanın ürünü olarak Hint Edebiyatı adlı eseri çıkar ortaya. Bu eser daha sonra geliştirilerek "Bir Dünyanın Eşiğinde adıyla basılmıştır.
- Bu kitabın yazım sürecinde Meriç için Hindistan "ikinci bir vatan olmuştur; bunun sebebi bu iklimde bütün inançlara kucak açılmasıdır.
- Hint edebiyatındaki ruh yüceliği ve metafizik derinlik onu ciddi manada etkilemiştir.
- Cemil Meriç, Avrupa medeniyetinin olumlu yönlerini, Hint medeniyetinin bir devamı olarak görür. Bu bakımdan Hint, yalnızca geçmişi ve Doğuyu değil, modern zamanı ve Batıyı daha iyi anlamak için de araştırılması gereken bir medeniyettir.
- Türk fikir ve kültür hayatında Doğuya açılan pencerelerin kapandığı bir dönemde Cemil Meriçin bu eseri yazması, onun bir entelektüel olarak derinliğini ve ileri görüşlülüğünü ortaya koyması bakımından çok önemlidir.
- O, bu eseriyle Doğu medeniyetlerine karşı olan önyargıları yıkmayı amaçlamış, fakat zamanında anlaşılamamıştır.

Saint-Simon (İlk Sosyolog, İlk Sosyalist)

- Cemil Meriç, bu eserini, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde dersler vermekte ve derslerinde Saint Simonu da işlemektedir. Hint Edebiyatı adlı eseriyle Doğuya yönelik önyargıları yıkmayı hedefleyen Cemil Meriç, Saint Simon ile modern Batı düşüncesinin önemli bir yönünü aydınlatmayı amaçlar.
- Ne var ki yazar, her iki eserinin de amacına ulaşamadığını görerek üzülür.
- Cemil Meriç, eseri bitirdikten sonra, onu basacak bir yayınevi bulmakta zorlanır. Meriçin hem üzüldüğü, hem de gururundan dolayı daha fazla yayınevine müracaat etmek istemediği bu dönemde eser Vedat Günyol tarafından kabul edilir ve 1967 yılında Çan Yayınlarından çıkar.
- Saint Simon, kitabın adında da vurgulandığı gibi hem sosyolojinin kurucusu olması hem de modern dönemi etkileyen sosyalizmin temelini atması bakımından önemli bir şahsiyettir ve Meriçe göre tanınması gerekmektedir.

Bu Ülke

- Bu Ülke, Cemil Meriçin "Bana öyle geliyor ki, hayat denen mülâkata bu kitabı yazmak için geldim. dediği kitaptır. Kitap, Meriçin Doğudan Batıya, soldan sağa, çeşitli fikir, kültür ve edebiyat meselelerine dair aforizmalarından oluşur.
- Kitabın baş kısmı Cemil Meriçin hayatıyla ilgili önemli bir kaynak teşkil eder. "Entelektüel Bir Otobiyografi başlıklı bu bölümün ardından, Mahmut Ali Meriçin hazırladığı "Cemil Meriç Kronolojisi gelir.
- Bu Ülke, Cemil Meriçi bir bütün olarak tanımak bakımından önemli olduğu gibi, eserlerini okumaya başlamak için de en uygun seçim olarak öne çıkar. Bu Ülkede Cemil Meriçin fikirlerinin yanı sıra dikkat çeken bir diğer önemli husus, onun çarpıcı üslubudur. Yazarın kısa ve özlü cümleleri, okur üzerinde derin bir etki bırakır.

Umrandan Uygarlığa

- Umrandan Uygarlığa, 1974 yılında "Bu Ülke ile aynı yılda yayımlandı. Kitap, Cemil Meriçin medeniyet kavramı üzerinde durduğu ve bunu birçok yönüyle tartıştığı eseridir.
- Yazar, bu tartışmaya öncelikle medeniyetin kaynağı olarak kabul edilen ve modern Batı medeniyetinin temeline yerleştirilen Eski Yunanı sorgulayarak başlar.
- Burada yola çıkarak Türk aydınlarındaki Batı hayranlığını ve bir asrı aşan Batılılaşma çabalarını irdeler.
- Umrandan Uygarlığa, Cemil Meriçin engin birikimini yansıtacak şekilde çeşitli kavram, eser, ideoloji ve şahsiyetlerle ilgili önemli bilgi ve tespitler içerir.

Mağaradakiler

- Cemil Meriçin bu eseri entelektüel kavramı üzerinde durur. Entelektüel kimdir, kime entelektüel denir, bunun kıstasları nelerdir?
- Yazar, bu soruların peşinde, her zamanki "tecessüsüyle bir noktaya varmaya çalışır.
- Bu sorgulama esnasında okur, hem Türk aydını hem Batılı aydın hakkında fikir sahibi olur.
- Bir aydın olarak hayatı boyunca yalnızlığı tatmış ve anlaşılamamanın ızdırabını duymuş olan yazar, kitabın sonundaki "Yapraklar bölümünde kendini anlatır ve idealini şu şekilde dile getirir: Bir çağın vicdanı olmak isterdim, bir çağın, daha doğrusu bir ülkenin, idrakimize vurulan zincirleri kırmak, yalanları yok etmek, Türk insanını Türk insanından ayıran bütün duvarları yıkmak isterdim.

Kırk Ambar 1

- Cemil Meriçin Kırk Ambar isimli eseri 1980 yılında Ötüken Yayınlarından tek kitap hâlinde çıkmıştır. İletişim Yayınları ise kitabı "Rümuz-ül Edeb ve "Lehçe-t-ül Hakayık alt başlıklarıyla iki cilt olarak yayımlamıştır.
- Bir çeşit ansiklopedi olarak nitelenen Kırk Ambarın birinci cildi Rumuz-ül Edeb bir edebiyat tarihi, ikinci cildi Lehçe-t-ül Hakayık ise bir düşünce tarihi niteliği taşımaktadır.
- Meriçin "Bir Facianın Hikâyesi isimli kitabı da Kırk Ambarın yeni baskısına dâhil edilmiştir.

Kırk Ambar 2

- Kitabın ilk cildinde dünya edebiyatının yanı sıra Türk edebiyatından isimler, akımlar ve gruplar anlatılırken edebiyat bilimi ve sanatı bakımından büyük önem taşıyan kavram ve olaylar ele alınır.
- İkinci ciltte Batı ve Türk düşüncesindeki önemli isim ve olaylar anlatılırken Avrupalılaşmak, Sömürgecilik, İdeoloji, Marksizm, liberalizm, hürriyet, anarşi, egzistansiyalizm gibi önemli konular irdelenir.

Işık Doğudan Gelir

- Cemil Meriçin bu kitabı, bir İslâm Ansiklopedisi için kaleme aldığı maddelerin bir kısmından oluşur. Tasarlanan ansiklopedi çıkmayınca, çalışmaların bir kısmı dergilerde yayımlanmış ve kitaplarında kullanılmıştır.
- 1983 yılında çıkan Işık Doğudan Gelir, bu çalışmaların meyvesidir. Kitapta medeniyet, din, düşünce, akıl kavramlarının peşinde kutsal kitaplardan ansiklopedilere kadar geniş bir alandaki konular ele alınır.
- Kitabın ilk bölümünde Batıda ansiklopedi konusunun ardından İslâmda ansiklopedi kısmında İhvan-ı Safa Risaleleri olarak bilinen ansiklopedik eser geniş bir şekilde ele alınır.
- Tevrat ve İncil üzerine çalışmalar, takip eden bölümde yerini alır. Kutsal kitaplar ve bilim, Batıda ve İslâmda akıl konularıyla devam eden kitap, İbn Halduna dair yazılarla son bulur.

Jurnal 1

- Jurnaller, Cemil Meriçin biyografisi bakımından çok önemli eserlerdir.
- Bu büyük düşünce ve kültür adamının özel hayatını ve psikolojisini yakından tanıma imkânı sunan jurnaller, Jurnal 1 ve Jurnal 2 adlarıyla iki cilt hâlinde yayımlanmıştır.

Jurnal 2

- Cemil Meriç, jurnallerini 1955 ile 1983 yılları arasında yazmıştır. Jurnaller, onun deyimiyle, yazarın kendisiyle diyalogudur.
- Bu eserlerde Meriçin fikirlerinin yanısıra duygularına, heyecanlarına, hayal kırıklıklarına ve mutluluklarına tanık olunur.

Sosyoloji Notları

- Sosyoloji Notları, Cemil Meriçin 1965ten 1969a kadar İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümündeki derslerinden ve daha sonraki yıllardaki bazı sohbet ve konferanslarından ortaya çıkan notlardan oluşur.
- Sözkonusu notlar düzenlenmiş ve çeşitli başlıklar altında toplanarak kitaplaştırılmıştır.
- Kitap, iki ana bölüme ayrılır. İlk bölüm "Sosyoloji Notları, ikinci bölüm "Konferanslar başlığını taşır. İlk bölüm, ders yıllarını esas alacak şekilde dört alt bölümden oluşmaktadır.
- Kitabın sonunda, Cemil Meriçin sohbetlerinden oluşan bir Ek bölümü bulunmaktadır.

Cemil Meriç Yılı Açılış Ve Tanıtım Programı

Hatay İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Mustafa Kemal Üniversitesi arasında imzalanan protokol kapsamında 2012-2013 öğretim yılı Cemil Meriç Yılı ilan edilmiştir. Düşünce hayatım...
Devamı için tıklayın >>>